در جوامع روایى شیعه و سنى، از امور متعددى به عنوان (علایم ظهور) یاد شده است. منظم ساختن این نشانه ها در ضمنِ تقسیم و دسته بندى آنها، فوایدى را در پى دارد که بر اهل دقت پوشیده نیست.
نشانههاى ظهور را از زوایاى مختلفى مىتوان نگریست؛ مثلا از لحاظ پیوستگى و گسستگى نسبت به ظهور، علایم منفصل و علایم متصل - و به تعبیر دیگر علایم پیش از ظهور و علایم مقارن با ظهور - را تشکیل مىدهند و از نظر میزان قطعیت، به علایم محتوم و علایم مشروط انقسام مىیابند و از جهت طبیعى و انسانى بودن و شخصى یا عمومى بودن سه دسته ى (حوادث خارق العاده)، (اوضاع عمومى اجتماعات بشرى) و (متخاصمان؛ نیروها و چهره ها) را تشکیل مىدهند. پیش از ذکر علایم، دو نکته را خاطر نشان مىکنیم:
نکته اول: مأخذ برخى از علایم، خبر واحد یا احادیث مجهول و روایات مقطوعه و مرفوعه مىباشد، هرچند نگارنده در این مکتوب، همه ى علایم را ذکر نمىکند و به ذکر علایمى که اکثرا در کتب متعدد و معتبر روایى وارد شده، بسنده مىکند ولى به هر روى تضمینى براى عدم راهیابى نشانههاى ضعیف السند وجود ندارد؛ البته قدر متیقن از نشانه هاى محتوم در میان مجموعه ى علایم، قابل تحصیل و تشخیص است.
نکته ى دوم: لسان روایات در پارهاى از علایم به احتمال زیاد، زبان نمادین یا به اصطلاح سمبلیک است. بر این اساس، مدلول مطابقى برخى از واژگان مراد نیست، بلکه معناى کنایى و استعارى مقصود معصوم علیه السّلام بوده است که در قست پایانى این فصل و ضمن نکته ى پنجم نمونه ى برجستهاى از آن ارایه خواهد شد.
2 - 1علایم متصل و نشانه هاى منفصل
نخست به ذکر علایم متصل که همان نشانههاى مقارن ظهور هستند مىپردازیم و سپس علایم منفصل را در قالب سه دسته بیان مىکنیم.
الف - علایم پسینى (نشانه هاى متصل)
1- علامت سال ظهور آن است که عدد آن فرد (یعنى مختوم به 7 5 3 1یا 9) مىباشد و علامت روز ظهور آن است که شنبه مصادف با عاشورا (دهم محرم) خواهد بود.
2- صبح روز ظهور، افراد زیر بالش خود صحیفهاى مىیابند که بر آن نوشته شده: (طاعة معروفة).
3 - هنگام ظهور، ملکى (یا تکه ابرى) بر فراز وجود شریف حضرت بقیةالله الأعظم (عجلالله تعالى فرجه) ندا در مىدهد: (این است مهدى (خلیفة الله) او را تبعیت کنید).
4- عیسى بن مریم علیهما السّلام از آسمان فرود آمده و پشت سر امام علیه السّلام نماز مىگذارد.
5- جبرئیل علیه السّلام از سمت راست و میکائیل علیه السّلام از چپ، حضرت را مشایعت مىکنندو جبرئیل خروش بر مىآورد: (البیعة لله).
6- همزمان با سال ظهور، مردمان شاهد بیست و چهار نوبت بارش باران و رحمت الهى و سرسبزى و طراوت زمین و پدید آمدن برکات بیشمار خواهند بود.
ب - علایم پیشینى (نشانه هاى منفصل)
علایم منفصل یا پیشینى ظهور خود به سه دسته ى (حوادث خارق العاده)، (اوضاع عمومى اجتمات بشرى) و (متخاصمان؛ نیروها و چهره ها) انقسام مىیابد که در اینجا بخشى از علایم هر دسته را ذکر مىکنیم:
1- کسوف خورشید در نیمه ى رمضان و خسوف ماه در آخر آن ( بر خلاف قوانین حرکات طبیعى اجرام آسمانى).
2 - فرو رفتن زمین در سرزمین (البیداء) (میان مکه و مدینه) و قریه ى (جابیه) و قریه ى (حَرَسْتا)
3 - توقف سیر خورشید در آسمان از هنگام ظهر تا نیمه هاى عصر.
4 - ظهور سرخى آفاق گسترى در آسمان
5 - ظاهر شدن تصویر صورت و سینهاى در قرص خورشید.
6 - صیحه ى آسمانى در ماه رمضان و نداى غیبى هاتفى که نام حضرت و نام پدر بزرگوارشان را فریاد مىکند.
7 - مرگهاى سرخ و سپیدى که پیش از ظهور حضرت بسیارى از مردمان را هلاک مىسازد
احادیث بسیارى در کتب روایى شیعى و سنّى وارد شده که اوضاع و احوال حاکم بر حیات عمومى نوع بشر را در سطح بین المللى، تیره و نابسامان و اسفناک ترسیم مىکند. به گوشهاى از آنها اشاره مىکنیم:
1 - زوال علم و معرفت و خردورزى و انتشار جهالت و تقلید.
2- شیوع فساد مالى و جنسى و قتل و غارت و شهادت به دروغ.
3- افزایش قیمتها و صعوبت معاش و فراوانى مرگ و میر.
4- تکیه زدن حاکمان فاجر و ظالم بر اریکه ى قدرت.
5- بىرونقى نماز و عبادت و رونق یافتن دروغگویى و بىثباتى مردم در دین خود
6- تشبّه زنان به مردان و مردان به زنان.
(نشانه هاى مقطوع و نشانه هاى مشروط)
